Κατάθλιψη: ένας σιωπηλός σύντροφος
Πώς η κύρια αιτία αναπηρίας παγκοσμίως επηρεάζεται από την κοινωνία
Πρέπει να ήταν πριν από πολλά χρόνια, όταν επισκέφθηκα ένα νοσοκομείο στην πόλη όπου ζω, για τις συνήθεις εξετάσεις. Ενώ περίμενα υπομονετικά τη σειρά μου, την πρόσεξα.
Ήταν περίπου 25 ετών, ατημέλητη, με μπερδεμένα μαλλιά και σκισμένα παπούτσια. Το δέρμα της ήταν βρώμικο, ιδρωμένη, και φώναζε στον πατέρα της. Φαινόταν θυμωμένη, αλλά και λυπημένη. Πολύ κουρασμένη.
Κάποια στιγμή, λίγο πριν οι γιατροί με καλέσουν για την εξέταση, παρατήρησα ότι αυτό το κορίτσι ήταν πολύ αδύνατο. Χρειαζόταν σίγουρα βοήθεια. Της έδωσα όλη μου τη θετική ενέργεια και μετά επέστρεψα στο δωμάτιο.
Δεν την έχω ξαναδεί από τότε.
Σύμφωνα με πρόσφατες στατιστικές, η κατάθλιψη είναι η κύρια αιτία αναπηρίας παγκοσμίως και η κύρια αιτία απουσίας από την εργασία. Και ενώ για τους γιατρούς και τους ψυχολόγους είναι μία από τις πιο διαχειρίσιμες και «εύκολες» διαταραχές στη θεραπεία, είναι επίσης ένας καλός λόγος για νοσηλεία σε προχωρημένες περιπτώσεις.
«Η κατάθλιψη μπορεί να γίνει ένας σιωπηλός σύντροφος», συνηθίζω να εξηγώ στους φίλους μου όταν με ρωτούν για αυτό ως ψυχολόγος. Και αυτό γιατί σε συνοδεύει όπου κι αν πας, ό,τι κι αν κάνεις, όποιος κι αν είσαι. Δεν κάνει διακρίσεις.
Θα ήταν λογικό να αναλύσουμε τα συμπτώματά της, αλλά πιστέψτε με, νομίζω ότι είναι πιο σημαντικό να καλλιεργήσουμε ένα κύμα ενσυναίσθησης και αποδοχής προς τους ανθρώπους που πάσχουν από κατάθλιψη, παρά να διαβάζουμε απλώς μια στεγνή λίστα συμπτωμάτων. Με άλλα λόγια, να καταπολεμήσουμε το στίγμα.
Στην κοινωνία στην οποία ζούμε, οι περισσότεροι άνθρωποι θα περιέγραφαν αυτή τη γυναίκα ως «τρελή», «βρώμικη» ή «επικίνδυνη». Εγώ όμως θα έλεγα ότι ήταν, είναι και θα είναι πάντα ένα άτομο που χρειάζεται βοήθεια. Αλλά προσοχή, όχι επειδή έχει κατάθλιψη, αλλά επειδή είναι άνθρωπος και έχει δικαιώματα. Δικαιώματα στην υγεία, στην κατάλληλη φροντίδα και στην ιατρική κάλυψη.
Και αφού μιλάμε για ιατρική, ξέρετε πόσοι άνθρωποι είτε δεν ξεκινούν καθόλου θεραπεία είτε τη διακόπτουν λόγω του στίγματος; Εντάξει, συμφωνώ ότι μερικές φορές οι γιατροί μπορεί να συνταγογραφούν κάποια επιπλέον φάρμακα και το σύστημα μπορεί να είναι λίγο διεφθαρμένο, αλλά αυτό δεν είναι λόγος για να μην παίρνετε τα φάρμακά σας.
Πολλοί άνθρωποι είναι πλήρως λειτουργικοί μετά από φαρμακευτική αγωγή. Αλλά και μετά από ψυχοθεραπεία. Θεραπευτικές σχολές όπως η γνωστική-συμπεριφορική θεραπεία και η συστημική θεραπεία έχουν αποδειχθεί πολύ χρήσιμες και αποτελεσματικές στη θεραπεία της κατάθλιψης.
Αλλά μην νομίζετε ότι ακόμη και η ψυχοθεραπεία είναι απαλλαγμένη από στίγμα και ταμπού, ειδικά σε μικρότερες κοινωνίες. Οι άνθρωποι φοβούνται να εκφραστούν, να μιλήσουν και να πουν αυτό που θέλουν, απλά επειδή δεν αποδέχονται όλοι την ψυχική υγεία.
Η κατάθλιψη. Ένας σιωπηλός, πάντα παρών σύντροφος που, αν δεν αντιμετωπιστεί σωστά, μπορεί να σας βλάψει. Ένας σύντροφος τόσο ισχυρός και τοξικός που, αν δεν του δώσετε προσοχή και δεν ζητήσετε βοήθεια, μπορεί να αποβεί μοιραίος.
Ό,τι και να συνέβη σε εκείνο το κορίτσι, ελπίζω να είναι καλά τώρα. Ωστόσο, επιτρέψτε μου να ολοκληρώσω λέγοντας ότι αυτό δεν ήταν το μόνο περιστατικό που έχω δει. Φοβισμένοι, βασανισμένοι, μοναχικοί άνθρωποι σε πλατείες και απομακρυσμένα μέρη, άστεγοι και παραμελημένοι, ζητούν τη βοήθειά μας.
Αλλά η κοινωνία τους «πετάει» στον κάδο των σκουπιδιών. Επειδή δεν παράγουν εργασία. Ακόμα κι αν είναι εργάτες του φωτός...
Ίσως, τελικά, ο σιωπηλός σύντροφος δεν είναι μόνο η κατάθλιψη, αλλά και το στίγμα. Και ίσως, τελικά, δεν είναι το βρώμικο δέρμα ή το ιδρωμένο πουκάμισο εκείνης της κοπέλας που μυρίζει αποσύνθεση, αλλά ο αποκλεισμός από την κοινωνία...